WEBSITE Potential to Teach

Jaar

Inhoud

Een klas vandaag is een diverse klas en die diversiteit is breed: verschillen in gender, sociale afkomst,  taal, leervermogen, motivatie, beperkingen,... Als leerkracht doe je al heel wat inspanningen om het potentieel van je leerlingen volop te ontwikkelen. Toch wil je je competenties ook verder versterken, je inzichten bijschaven met wetenschappelijk onderbouwde kennis en ontdekken wat werkt om inclusieve leeromgevingen te creëren? Zoek je bruikbare instrumenten om individueel, met je team of in de lerarenopleiding mee aan de slag te gaan? Bekijk dan de materialen, inspiratie en werkvormen op dit platform en benut ze om samen krachtig les te geven in diversiteit.

Hoe kunnen leraren meer inclusieve leeromgevingen creëren? Hoe kunnen leraren de diversiteit in hun klas meer waarderen en benutten? Hoe kunnen leraren meer verbindend samenwerken? Maar ook… Hoe kunnen onderzoekers, pedagogisch begeleidingsdiensten, CLB’s, lectoren en lerarenopleiders samenwerken om deze uitdagingen aan te gaan?

In september 2015 trad het M-decreet in werking. Dit decreet verzekert voor meer leerlingen met specifieke ondersteuningsnoden een traject in het regulier onderwijs. Een actie die duidelijk kan gekaderd worden binnen de doelstellingen van het VN-verdrag voor de rechten van personen met een handicap. Daarnaast blijkt ook uit de PISA-resultaten van de OESO dat ons land heel goed scoort wat betreft de gemiddelde prestatie van onze leerlingen, maar heel zwak op vlak van sociale gelijkheid.

De toenemende diversiteit in het onderwijs (M-decreet, sociale ongelijkheid, meertaligheid, toenemende armoede…) stelt het Vlaamse onderwijssysteem voor een aantal uitdagingen. Meer leerlingen met uiteenlopende onderwijsbehoeften in de klas, meer aandacht voor inclusieve leeromgevingen, meer aandacht voor diversiteit, …. Hierdoor krijgen leraren het gevoel overvraagd te worden en ervaren ze angst om dit niet alleen te kunnen waar maken. Ze voelen zich niet voldoende opgeleid en ondersteund.

Daar wil het project POTENTIAL (Power to teach all!) een antwoord op helpen zoeken. Dit strategisch basisonderzoek (SBO) werd gefinancierd door VLAIO. Het project krijgt groen licht om gedurende vier jaar (met ingang van 1 januari 2016) in interactie met onderwijs- en middenveld materialen te ontwikkelen en uit te testen om aan vermelde uitdagingen het hoofd te bieden. De focus ligt op het realiseren van meer inclusieve leeromgevingen en het bevorderen van een coöperatieve samenwerking tussen de school, de ouders en de ruimere schoolomgeving.

Onder het hoofdpromotorschap van Piet Van Avermaet (Universiteit Gent – vakgroep Taalkunde & Steunpunt Diversiteit en Leren) wordt het project mee gedragen door volgende partners: Universiteit Gent (vakgroep Onderwijskunde & vakgroep Orthopedagogiek), Vrije Universiteit Brussel (vakgroep Educatiewetenschappen), KULeuven (vakgroep Gezins- en Orthopedagogiek), Universiteit Antwerpen (Departement Opleidings- en Onderwijswetenschappen & Antwerp School of Education), Arteveldehogeschool (Lerarenopleiding), UC Leuven-Limburg (Lerarenopleiding) en iMinds.

Resultaten

Binnen het Potential-project hebben Vlaamse universiteiten en hogescholen een traject uitgewerkt dat leerkrachten kapstokken biedt bij het omgaan met diversiteit in de klas.

Scholen en klassen werden de voorbije decennia steeds diverser, onder andere door demografische veranderingen en het GOK- en M-decreet die een sociale mix in scholen waarborgen. Tegelijkertijd zijn veel leerkrachten zoekende hoe ze met de diversiteit in de klas kunnen omgaan. Het‘Potential: Power to teach all’-project speelt in op deze belangrijke uitdaging voor het Vlaamse onderwijs: het uitbouwen van een inclusief onderwijssysteem. Een team van medewerkers van zes Vlaamse universiteiten en hogescholen ontwikkelde een professionaliseringstraject waarmee leraren (in opleiding) competenter worden in het creëren van inclusieve leeromgevingen.

Centraal in het traject stonden samenwerken in het schoolteam, en het waarderen en benutten van diversiteit in de klas. ‘Diversiteit’ werd daarbij breed ingevuld, waarbij gestreefd wordt naar kwaliteitsvol onderwijs voor alle leerlingen, ongeacht beperking, gender, interesse, leertempo, afkomst, taal, etniciteit, …

Het Potential-project vertrekt vanuit de vaststelling dat in een inclusieve leeromgeving alle kinderen maximale leer- en ontwikkelingskansen geboden worden. Iedere leerkracht en leerling heeft immers potentieel. Het Potential-project heeft gezocht naar hefbomen om dit potentieel aan te boren.

Samenwerking binnen schoolteam is cruciaal

Het project toont dat samenwerking een belangrijke hefboom voor inclusie is. Wanneer leerkrachten samenwerken, worden immers de sterktes van het schoolteam benut en zwaktes gecompenseerd. Bovendien leren leerkrachten via samenwerking veel van elkaar bij en voelen ze zich gesteund. Hoewel in veel Vlaamse scholen de klas van de leerkracht nog een eiland is en er relatief weinig samengewerkt wordt in vergelijking met andere landen, stellen we vast dat begeleiding en professionalisering, zoals in het Potential-traject, voor een belangrijke kentering kan zorgen.

Leerkrachten vinden het belangrijk om structureel tijd & ruimte te maken voor samenwerking, en zagen dankzij het project het belang van uitwisseling en samenwerking.

Uit de professionaliseringstrajecten kwam ook de noodzaak naar boven aan een consistent schoolbeleid & -aanpak om inclusie te realiseren.
Het onderzoek toont dan ook aan dat in scholen waar er een hecht netwerk is tussen alle teamleden, er meer inclusief gedacht en gehandeld wordt.

De bril van de leerkracht

Verder stelt het onderzoek vast dat de mindset van leerkrachten werkt als een bril. Deze bril bepaalt wat leerkrachten wél en niet zien in een klasomgeving, en geeft vervolgens mee vorm aan wat ze effectief doen in de klas. Zo stellen we vast dat leerkrachten die veel belang hechten aan een stille en gestructureerde klas, minder mogelijkheden voor inclusieve lespraktijken zien.
Maar inclusief werken en goed klasmanagement hoeven elkaar niet uit te sluiten. Zowel inclusie als klasmanagement hebben immers als doel om alle leerlingen betrokken en gemotiveerd te houden tijdens het leren. Leerkrachten die positief staan ten opzichte van diversiteit, groei- en leerlinggericht denken, zien wél meer mogelijkheden om inclusief te werken.

Differentiatie binnen de klas: meer dan een leuke methodiek

Één van de manieren waarop leerkrachten alle kinderen in de klas leerkansen kunnen bieden is via binnenklasdifferentiatie. Binnenklasdifferentiatie wordt soms uitsluitend gezien als een lesmethodiek waarbij ingespeeld wordt op de interesses en het leertempo van de leerlingen en leerlingen soms in groepjes samenwerken.
Het Potential-onderzoek toont echter aan dat binnenklasdifferentiatie niet enkel gezien mag worden als een methodiek om wat leuke afwisseling te brengen. Pas wanneer binneklasdifferentiatie bewust wordt ingezet en vergezeld gaat van de juiste mindset, wordt het echt effectief. Dan gaat binnenklasdifferentiatie niet om een willekeurig samenwerken tussen klasgenoten die naast elkaar zitten, maar wordt bijvoorbeeld soms een sterke leerling gekoppeld aan een zwakkere leerling en op andere momenten juist gewerkt met homogene groepjes, zodat er een hoger leerrendement gerealiseerd kan worden.
Ook op dit vlak toont het Potential-traject haar waarde. Leerkrachten gaven aan meer na te denken over hun klaspraktijk en bewuster bepaalde differentiatie-technieken in te zetten.

Over het project

Het‘Potential: Power to teach all’-project werd gefinancierd door Vlaio (Vlaams Agentschap voor Innoveren en Ondernemen). Gedurende vier jaar werkten medewerkers van de UGent, VUB, KU Leuven, UAntwerpen, imec, Arteveldehogeschool en UCLL aan een professionaliseringstraject voor leraren (in opleiding). 32 basisscholen, 24 secundaire scholen en 8 lerarenopleidingen, met een totaal van ruim 1500 leerkrachten en 3000 student-leerkrachten, namen deel aan het Potential-project.

Deze hefbomen vinden hun vertaling in wetenschappelijk onderbouwde tools, die samen met de resultaten van het project voorgesteld worden in het boek ‘Vol potentieel. Krachtig lesgeven in diversiteit’ en op de website van het project.

Koop het boek via: https://shop.acco.be/nl-be/items/9789463792684/Vol-potentieel

Url

Afbeelding